Geri dönüşümde ‘Depozito’ dönemi dünyaya yayılıyor

Almanya ve Norveç’te başarısını kanıtlayan pet şişelerin geri dönüşümü için oluşturulan ‘Depozito’ sistemi dünyaya örnek olmaya devam ediyor. 

Plastik atıkların çevreye olan zararlarına dair farkındalığın her geçen gün artması ile birlikte hükümetlerin de konuya dair çalışmalarında hızlanma yaşandı. Özelikle doğada geri dönüşü yüzyılları bulan pet şişelerin kullanıldıktan sonra yeniden işlenip sistemin içine dahil edilmesi ile çevre kirliliğinin önüne geçilmesi ve iklim değişikliğine ilişkin sorunlara çözüm arayışındaki hükümetlere ilham verdi. İlk örnek çalışmaları 2003 yılında Almanya’da yapılan depozito sistemi başarısını katılmasının ardından başta Norveç olmak üzere pek çok ülke tarafından uyarlanarak faaliyete geçirilmeye başlandı. 

“Önce sistemden şikayet ediyorlardı, şimdi kaldırılsa itiraz edecekler” 
Almanya’daki model hakkında basına bilgilendirme yapan Fraunhofer Enstitüsü’nde işleme ve ambalajlama konusunda çalışan Frank Welle, 2003 yılında sistemin Almanya’da ilk defa görücüye çıkmasından sonra marketlerin kabullenmekte kısmen zorluk çektiğini belirterek, “2003 yılında herkes depozito sistemi sebebi ile şikâyet ediyordu. Ama şimdi bunu kaldırmaya çalışsanız itirazlar yükselecektir” ifadelerini kullandı. 

“Almanya’daki tek kullanımlık pet şişelerin yüzde 98’i geri dönüştürüldü” 
Hükümetin yürüttüğü çalışmalar sayesinde Avrupa’nın en büyük plastik ambalaj şirketleri topluluğu IK Industrievereinigung Kunststoffverpackungen tarafından yayınlanan en son verilere göre, 2016 yılında Almanya’daki tek kullanımlık pet şişelerin yüzde 98’i geri dönüşümle yeniden kullanıma kazandırıldı. Kurum tarafından hazırlanan raporda ise bu oranın elde edilmesinde depozito sisteminin ve hükümetin 15 senedir yürüttüğü çevreci stratejilerin olduğu belirtildi. 

En çok şişe toplayan market kazanıyor 
Almanya’daki sistemde, iş dünyasını teşvik amacı ile materyale sahip olan şirket pet şişeleri topladığı, öte yandan tüketicinin Aldi marketinden aldığı pet şişeyi Lidl marketinde geri dönüştürebileceği ve durumdan geri dönüşümü yapan marketin sağlayacağı kaydedildi. 
Almanya, depozito sisteminin öncüsü olarak bilinse de dünyada bu modeli başarı ile yürüten bir diğer ülke ise Norveç. Ülke 2014 yılında başladığı çalışmalar ile geri dönüşüm sektöründeki rol model ülkelerden biri olmayı başardı. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2018 yılında paylaştığı verilere göre Norveç kendisine uyarladığı ‘Depozito’ sistemi ile plastik şişeleri yüzde 97 oranında geri dönüştürüldü. 

Geri dönüştüren şirkete hükümetten vergi indirimi 
2016 yılında 598 milyon 355 bin 791 plastik şişeyi geri dönüştüren Norveç modelinin arkasında ise hükümetin yüzde 95 oranında geri dönüşüm yapan şirketleri bazı vergilerden muaf tutması kaydedildi. Sistem ise Almanya’daki ile neredeyse aynı şekilde işliyor. Tüketici şişe için ürüne fazladan verdiği parayı geri dönüşüme atması halinde, makineden geri ödeme alıyor. 

Dünyada depozito sistemine talep artıyor 
Almanya ve Norveç’in yanı sıra bu sistemi ülkeye entegre etmeye çalışanların arasında ABD, Kanada ve İskandinav ülkeleri var. İngiltere ise konu hakkında çalışmalar yürütüyor. Öte yandan Norveç modelini hakkında bilgi almak üzere İskoçya, Hindistan, Çin ve Avustralya gibi ülkelerden ekiplerin sistemi incelemek üzere ülkeye geldiği biliniyor.