Türkiye ile Rusya arasında çözülemeyen ‘domates ihracatı’nın altında, uçak krizinden kalma anlaşmazlıklar var. Rus Tarım Bakanı Tkaçev, “Domates sorununun çözümü siyasi anlaşmaya bağlı” diyerek bunu açıkça ifade etti. Türkiye ise domatese karşı buğday alımını durdurduUçak krizinin ardından domates, Türkiye ve Rusya arasındaki siyasi ve ticari ilişkilere damgasını vuran en popüler ürün haline geldi. Son aylarda iki ülke arasındaki üst düzey ziyaretlerde Suriye sorunu gibi ağır bir konuda bile işbirliği sağlandığı, mesafe alındığı halde, 'domates konusu' aşılamayan son kriz olarak kaldı. Soçi'deki tarihi görüşmelerde Rus Devlet Başkanı Putin 'ilişkilerin tamamen onarıldığını' söyledi. Ancak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan mutabakatın domatesi kapsamadığını açıkladı. Böylece ilişkilerdeki pürüzün tam olarak giderilemediği belirtilmiş oldu.ANTALYA VİTRİNE ÇIKTICumhurbaşkanı Erdoğan'ın 'Türk domatesi ucuz ve lezzetlidir' sözü de Rusya'yı ikna etmeye yetmezken Putin, 'pazarlarımızı sonsuza kadar Türk domatesine kapalı tutamayız' dedi ve beklentileri canlı tuttu. Yapılan seri açıklamalar Antalya domatesinin yıldızını da parlattı. Domates medyadaki haberlerde ön sıralara yerleşti. Zirveye damgasını vuran bu sebze sosyal medyada da günün konusu olmayı başardı. Cumhurbaşkanı Sözcüsü İbrahim Kalın, twitter hesabı üzerinden domates resmi paylaşıp altına 'büyüksün' diye yazdı. Domates bu süreçte sadece kendini temsil eden bir ürün olmaktan çıktı. İki ülke arasında 2015 Kasım ayında Rus uçağının düşürülmesiyle patlak veren ve halen çözülmemiş olan birçok sorun var. Ve bunlar genel olarak 'domates krizi' adı altında ifade ediliyor. Nitekim, Rusya Tarım Bakanı Aleksandr Tkaçev, Nisan ayında yaptığı açıklamada, "Türk domateslerinin Rusya'ya girişinin serbest bırakılması için Rusya'dan Türkiye pazarına et ihracatı konusunun görüşülmesi gerekiyor" dedi.GÖRÜŞ FARKLILIKLARI VARRus Bakan biraz daha ileri giderek, Moskova'nın Türk gıda ürünlerine sınırlamaları kaldırma kararı alırken ulusal güvenlik konusunu da göz önünde bulunduracağını söyledi. Tkaçev bir televizyon programında domates ambargosunun daha ne kadar devam edeceği sorusuna ise, "Bu her şeyden önce siyasi bir konu" yanıtını verdi. Öyle anlaşılıyor ki, domates krizinin aşılması için öncelikle iki ülke arasındaki 'siyasi' sorunların çözülmesi, güven bunalımının aşılması, Suriye'nin geleceği gibi konularda görüş farklılıklarının azaltılması ve ambargoların karşılıklı olarak kaldırılması gerekiyor.
Her ne kadar birçok konuda anlaşma sağlandığı söylense de Rusya Türkiye'den yaş sebze ve meyve alımında kısıtlamaları tamamen kaldırmış değil.
Çeşitli bahaneler öne sürülerek ya alım yapılmıyor ya da işlemler yavaşlatılıyor. Uygulamalar siyasi sorunların devam ettiğini gösteriyor. Uçak krizinin ardından alımı yasaklanan ürünlerden şimdilik sadece portakal, mandalina, kayısı, şeftali, erik, soğan, karnabahar, brokoli ve karanfil çiçeğinde ambargo kalkmış durumda.DOMATESE KARŞI BUĞDAYAkdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Kavak krizden önce toplam 540 bin tonluk domates ihracatının 380 bin tonunu Rusya'ya gerçekleştirdiklerini, şimdi Rusya'nın yerini komşu ülkelerin aldığını söylüyor. Türk Tarım Bakanlığı domatese karşı misilleme olarak Mart ayında Rusya'dan buğday, mısır, pirinç, bezelye, ham ayçiçeği yağı ve ayçiçeği küspesi alımını durdurdu. Rusya Tarım Bakanı Tkaçev ambargodan sonra Rossiya 24 televizyonuna yaptığı açıklamada, Rus tarımcıların 1.3 ile 1.5 milyar dolar arasında kayba uğrayacağına dikkat çekmişti.KENDİLERİ BAŞARAMADIDomates ambargosunun bir başka gerekçesi 'yerli üretimin' teşvik edilmesi. Ancak bu gerekçe rasyonel değil. Çünkü Rusya soğuk bir ülke. Domatesin lezzetli bir şekilde üretilmesi için öncelikle güneş gerekiyor. Seralarda üretimin maliyeti ise Türkiye'den satın almaktan çok daha yüksek.
Üstelik Rusya'nın ihtiyacını karşılayacak kadar domatesin kısa sürede içeride üretilmesinin mümkünü yok. İşte bu yüzden Rusya Türkiye'ye ambargo uygularken, başka ülkelerden domates satın almaya devam ediyor. Ancak Rusya'nın domates aldığı Belarus, Kazakistan, Azerbaycan gibi ülkeler de domatesi Türkiye'den ithal ediyor.KADİR KEMALOĞLU/Yeni Asır
Her ne kadar birçok konuda anlaşma sağlandığı söylense de Rusya Türkiye'den yaş sebze ve meyve alımında kısıtlamaları tamamen kaldırmış değil.
Çeşitli bahaneler öne sürülerek ya alım yapılmıyor ya da işlemler yavaşlatılıyor. Uygulamalar siyasi sorunların devam ettiğini gösteriyor. Uçak krizinin ardından alımı yasaklanan ürünlerden şimdilik sadece portakal, mandalina, kayısı, şeftali, erik, soğan, karnabahar, brokoli ve karanfil çiçeğinde ambargo kalkmış durumda.DOMATESE KARŞI BUĞDAYAkdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Kavak krizden önce toplam 540 bin tonluk domates ihracatının 380 bin tonunu Rusya'ya gerçekleştirdiklerini, şimdi Rusya'nın yerini komşu ülkelerin aldığını söylüyor. Türk Tarım Bakanlığı domatese karşı misilleme olarak Mart ayında Rusya'dan buğday, mısır, pirinç, bezelye, ham ayçiçeği yağı ve ayçiçeği küspesi alımını durdurdu. Rusya Tarım Bakanı Tkaçev ambargodan sonra Rossiya 24 televizyonuna yaptığı açıklamada, Rus tarımcıların 1.3 ile 1.5 milyar dolar arasında kayba uğrayacağına dikkat çekmişti.KENDİLERİ BAŞARAMADIDomates ambargosunun bir başka gerekçesi 'yerli üretimin' teşvik edilmesi. Ancak bu gerekçe rasyonel değil. Çünkü Rusya soğuk bir ülke. Domatesin lezzetli bir şekilde üretilmesi için öncelikle güneş gerekiyor. Seralarda üretimin maliyeti ise Türkiye'den satın almaktan çok daha yüksek.
Üstelik Rusya'nın ihtiyacını karşılayacak kadar domatesin kısa sürede içeride üretilmesinin mümkünü yok. İşte bu yüzden Rusya Türkiye'ye ambargo uygularken, başka ülkelerden domates satın almaya devam ediyor. Ancak Rusya'nın domates aldığı Belarus, Kazakistan, Azerbaycan gibi ülkeler de domatesi Türkiye'den ithal ediyor.KADİR KEMALOĞLU/Yeni Asır